พวงมาลัย garland

พวงมาลัย (garland) คือ การประดิษฐ์ดอกไม้แบบไทยลักษณะหนึ่ง เป็นการนำดอกไม้ กลีบดอกไม้ ใบไม้ หรือส่วนต่างๆของดอกไม้มาร้อยลงในเข็มยาว ที่เรียกว่า เข็มมาลัย แล้วรูดออกมาใส่ด้าย ผูกเข้าเป็นพวง มีลักษณะรูปแบบต่างๆกัน ตั้งแต่แบบดั้งเดิมจนถึงแบบสมัยใหม่  โดยทั่วๆไปดอกไม้ที่นิยมนำมาใช้ในการร้อยมาลัย ประกอบด้วย ดอกมะลิ ดอกพุด ดอกกุหลาบ ดอกกล้วยไม้ ดอกผกากรอง(ตูม) ดอกเฟื่องฟ้า ดอกบานบุรี ดอกบานไม่รู้โรย ฯลฯ และใบไม้ที่สามารถนำมาร้อยมาลัย เช่น ใบแก้ว ใบมะยม ใบกระบือ ใบพลูด่าง เป็นต้น สำหรับคนไทยเรานั้นเห็น พวงมาลัย ในชีวิตประจำวันหลากหลายแบบ โดยมักจะนำมาใช้กราบไหว้พระและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ รวมถึงนำไปไหว้ บิดามารดา ญาติผู้ใหญ่ ตามเทศกาลต่าง ๆ พวงมาลัยห้อยหน้ารถยนต์ พวงมาลัยสวยงามห้อยคอต้อนรับผู้มาเยือน รวมถึงใช้ในงานประเพณีต่างๆ  ฯลฯ ซึ่งในบทความนี้เรามี ความรู้เกี่ยวกับพวงมาลัย และตัวอย่างการร้อยพวงมาลัย

พวงมาลัย

“มาลัย” น. ดอกไม้ประดิษฐ์แบบไทยลักษณะหนึ่ง โดยการนำดอกไม้ กลีบดอกไม้ และใบไม้ มาร้อยเข็มแล้วรูดออกใส่ด้ายผูกเป็นพวง มีลักษณะต่างๆกัน (พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน, 2546 : 859)

ประเทศไทยเราได้รับวัฒนธรรมการร้อยมาลัยมาจากอินเดีย ซึ่งเป็นประเทศต้นกำเนิดสำคัญของศิลปะการร้อยมาลัยของหลาย ๆ ประเทศ โดยชาวอินเดียที่นับถือศาสนาฮินดูจะร้อยพวงมาลัยด้วยวัสดุจากดอกไม้สด เช่น ดอกมะลิ หรือ ดอกกุหลาบที่เราคุ้นเคยกันดีในปัจจุบัน นำไปบูชาปวงเทพต่าง ๆ เพื่อความเป็นสิริมงคล

การร้อยมาลัยได้รับความนิยมอย่างมากในช่วงรัชกาลที่ 5 ซึ่งจะมีการจัดประกวดการร้อยมาลัยหรือการจัดดอกไม้เพื่อใช้ในงานพิธีต่าง ๆ เรียกได้ว่าศิลปะการร้อยมาลัยเป็นสัญลักษณ์สื่อถึงระดับรสนิยมของสังคมในช่วงนั้น เป็นสิ่งที่สามารถนำมาใช้ประชันความเหนือชั้นระหว่างผู้หญิงด้วยกันได้ ทั้งนี้เพราะในยุคนั้น ผู้หญิงต้องมีฝีมือการเป็นแม่บ้านแม่เรือนสูงกว่าผู้หญิงในยุคปัจจุบัน ทักษะการจัดดอกไม้หรือการร้อยมาลัยที่ปราณีตและสวยงามจึงเปรียบเสมือนการเพิ่มคุณค่าให้ผู้หญิงในยุคที่สังคมยังมีการปกครองแบบผู้ชายเป็นใหญ่

ศิลปะการร้อยมาลัยได้รับการสืบทอดมาเรื่อย ๆ กลายเป็นวิชาความรู้ที่มีการสอนตามวิทยาลัยในวัง โรงเรียนการเรือน จนถึงสถาบันวิชาชีพต่าง ๆ ในปัจจุบัน พวงมาลัยถูกนำมาใช้ตามงานมงคลมากมาย ได้แก่ งานแต่งงาน งานรับขวัญต่าง ๆ หรือ งานแสดงการต้อนรับบุคคลสำคัญ สื่อให้เห็นว่าพวงมาลัยจัดเป็นงานประดิษฐ์ที่ยังคงมีคุณค่าเป็นอย่างมาก เพราะเป็นสิ่งที่คนไทยใช้ในงานสำคัญ ๆ ที่แสดงออกถึงความเคารพ และ ความยินดี จะเห็นได้ชัดจากการที่เรามอบพวงมาลัยให้บุคคลที่เรารัก ได้แก่ พ่อแม่ ครูบาอาจารย์ และ ผู้ใหญ่ที่เราเคารพนับถือ หรือ แม้กระทั่งการใช้พวงมาลัยกราบไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ อีกทั้งดอกไม้ที่นำมาใช้ในการร้อยมาลัยนั้น ยังแฝงไว้ด้วยความหมายอันดี ที่แสดงถึงความเคารพ ความยินดี และ ความประสงค์ดี ที่ผู้ให้มีต่อผู้รับ โดยตัวอย่างความหมายของดอกไม้ที่นิยมนำมาใช้ในการร้อยมาลัย เช่น

ดอกไม้ที่นิยมนำมาใช้ในการร้อยมาลัย

ดอกมะลิ – ดอกไม้มงคลที่คนไทยจัดให้เป็นสัญลักษณ์ของวันแม่ ด้วยกลิ่นอันหอมหวนชวนให้รู้สึกดี และ สีขาวบริสุทธิ์ของดอกมะลิ เปรียบดั่งความรักบริสุทธิ์ที่ไม่มีวันเสื่อมคลาย ถือเป็นดอกไม้ยอดนิยมที่ถูกนำมาร้อยเรียงเป็นพวงมาลัยเพื่อใช้ในงานมงคลต่าง ๆ

ดอกกุหลาบ – ดอกไม้แห่งความรักที่เรารู้จักกันดี ซึ่งถูกขนานนามว่าเป็นราชินีแห่งดอกไม้ โดยดอกกุหลาบสีแดงสามารถสื่อได้หลากหลายความหมาย ได้แก่ ความรัก ความเคารพ ความชื่นชม และ ความจงรักภักดี การนำกลีบกุหลาบมาร้อยเป็นมาลัยช่วยเพิ่มความสวยงามและความน่าสนใจ ที่แฝงไปด้วยความหมายอันลึกซึ้ง

ดอกบานไม่รู้โรย – ดอกไม้ที่สื่อถึงความมั่นคงไม่แปรเปลี่ยน เนื่องจากเป็นดอกไม้ที่เบ่งบานไม่โรยรา สื่อถึงความรักความศรัทธาที่มั่นคงไม่มีวันผันเปลี่ยนเช่นเดียวกับดอกบานไม่รู้โรย ถือเป็นหนึ่งในดอกไม้มงคลยอดนิยมที่ถูกนำมาร้อยเป็นมาลัย

ดอกพุด หรือ พุฒ – ความแข็งแรง สมบูรณ์ สุขภาพดี ความเจริญมั่นคงถาวร มีชีวิตที่มั่นคง ไม่แปรเปลี่ยน มีความบริสุทธิ์และตั้งมั่นอยู่ในศีลธรรมอันดีงาม จึกมักนิยมนำไปใช้ในการทำมาลัยสำหรับไหว้พระ บูชาพระพุทธรูป อีกทั้ง ชื่อดอกพุด ยังคล้องเสียงกับคำว่า พุทธ อีกด้วย มาลัยดอกพุด จึงทำให้นึกถึง ศาสนาและศีลธรรม

ดอกรัก – แค่ชื่อก็บอกได้ชัดเจนแล้วว่า สื่อความหมายถึงความรัก อีกทั้งต้นรักปลูกง่าน แข็งแรง จึงสื่อความหมายมงคล โดยเฉพาะถ้าใช้ในงานแต่งงาน หมายถึงความรักของบ่าว-สาว ครอบครัว เจริญเติบโตแข็งแรง มั่นคง

 

นอกจากที่กล่าวมาข้างต้น มาลัย ยังมีดอกไม้ กลีบดอกไม้ และ ใบไม้ที่นิยมนำมาใช้อีกหลายชนิด ซึ่งล้วนแล้วแต่มีความหมายมีเป็นมงคลทั้งสิ้น อาทิ  ดอกกล้วยไม้ ดอกจำผา-จำปี ดอกบานบุรี รวมไปถึง ใบไม้ต่าง ๆ เป็นต้น

ทำความรู้จักกับพวงมาลัยดอกไม้สด
การแบ่งประเภท หรือ ชนิดของมาลัย

แบ่งตามลักษณะรูปแบบของการร้อยพวงมาลัย มีดังนี้

1. มาลัยซีก หรือเสี้ยว หมายถึง มาลัยที่ร้อยให้มีลักษณะรูปทรงตามขวางเพียง ครึ่งวงกลมหรือน้อยกว่านั้น ซึ่งมีหลายขนาดด้วยกัน เช่น มาลัยซีกสามหลัก ซีกห้าหลัก ซีกเจ็ดหลัก และซีกเก้าหลัก มาลัยซีกที่ใหญ่ที่สุดคือมาลัยซีกสิบเอ็ดหลัก

2. มาลัยกลม หมายถึง มาลัยที่ร้อยให้มีลักษณะรูปทรงตามขวางเป็นวงกลม รูปทรงตามยาวตรงและขนานกันไปตลอดเข็ม

3. มาลัยแบน หมายถึง มาลัยที่มีลักษณะรูปทรงตามขวางเป็นรูปยาวตามกลีบ ปลายกลีบของด้านตรงข้ามยาวประมาณจดแนวเส้นรอบวง แต่ปลายกลีบของด้านขวาง และด้านตรงข้ามแคบ

4. มาลัยรี หมายถึง มาลัยที่ร้อยให้มีลักษณะรูปทรงตามขวางเป็นรูปรี รูปทรงตามแนวยาวตรงขึ้นไปตลอดเข็ม

5. มาลัยสามเหลี่ยม หมายถึง มาลัยที่ร้อยให้มีลักษณะรูปทรงตามขวางเป็นรูปสามเหลี่ยมด้านเท่า รูปทรงตามยาวทั้งสามด้านตรงขึ้นไปตลอดเข็ม

6. มาลัยสี่เหลี่ยม หมายถึง มาลัยที่ร้อยให้มีลักษณะรูปทรงตามขวางเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสรูปทรงตามยาวทั้งสี่ด้าน ตรงขึ้นไปตลอดเข็ม

7. มาลัยตุ้ม หมายถึง มาลัยที่ร้อยให้มีลักษณะรูปทรงตามขวางเป็นรูปวงกลมขนาดเล็กแล้วค่อยๆ ใหญ่ขึ้นทีละน้อย ช่วงกลางปล่องโค้งมนแล้วค่อยๆลดให้เล็กลงทีละน้อยจนมีขาดเท่ากับตอนขึ้นต้น

8. มาลัยตัวหนอน หมายถึง มาลัยที่ร้อยให้มีลักษณะรูปทรงตามขวางเป็นวงกลม จากเล็กและค่อยๆ ใหญ่ขึ้นทีละน้อย ช่วงกลางป่องมน แล้วค่อยๆลดให้เล็กลงจนกระทั่งเล็กเท่ากับตอนขึ้นต้นรูปทรงตามยาวหัวท้ายเรียว ช่วงกลางป่องโค้งมนคล้ายมาลัยตุ้มแต่ยาวกว่า

9. มาลัยตัวหนอนคู่ หมายถึง มาลัยที่ร้อยให้มีลักษณะรูปทรงตามขวางเป็นวงกลมจากเล็กและค่อยๆใหญ่ขึ้นทีละน้อย ช่วงกลางป่องมน แล้วค่อยๆลดให้เล็กลงจนกระทั่งเล็กเท่ากับตอนขึ้นต้นรูปทรงตามยาวหัวท้ายเรียว ช่วงกลางป่องโค้งมนคล้ายมาลัยตุ้มสองตุ้มร้อยต่อในเข็มเดียวกันนั่นเอง

10. มาลัยสามกษัตริย์ หมายถึง มาลัยที่ร้อยด้วยดอกบานไม่รู้โรยกรองเป็นชั้นๆ ขนาดเท่ากันทุกชั้น ร้อยคล้องต่อกันสามวงโดยใช้ดอกบานไม่รู้โรยสามสี คือ สีแดง สีชมพู และสีขาว

11. มาลัยพวงดอกไม้ หมายถึง มาลัยที่ร้อยด้วยดอกไม้เรียงต่อกันเป็นสายยาว แล้วนำมาผูกมัดต่อกันเป็นวง

มาลัย แบ่งตามหน้าที่ใช้สอย มีดังนี้

1. มาลัยชายเดียว หมายถึง มาลัยที่มีลักษณะเป็นพวงกลม มีอุบะห้อยเป็นชายเพียงพวงเดียว ซึ่งบางคนอาจเรียกว่า “มาลัยมือ มาลัยคล้องมือ หรือมาลัยคล้องแขน” ก็ได้

ถ้าใช้ในการทูลเกล้าถวาย ก็เรียกว่า “มาลัยข้อพระกร” มาลัยชายเดียวนี้ใช้สำหลับคล้องแขนหรือบูชาพระ

2. มาลัยสองชาย หมายถึง มาลัยที่นิยมผูกต่อริบบิ้นหรือโบว์ทั้งสองชาย และมีอุบะห้อยชายมาลัย ทั้งสองพวงมาลับสองชายนี้ใช้สำหรับคล้องคอบุคคลสำคัญในงานนั้น ๆ ใช้แขวนหน้ารถหรือหัวเรือก็ได้ บางคนอาจเรียกมาลัยชนิดนี้ว่า “มาลัยคล้องคอ” ถ้าใช้คล้องคอเจ้าบ่าว เจ้าสาว ก็เรียกว่า มาลัยบ่าว-สาว

3. มาลัยชำร่วย หมายถึง มาลัยขนาดเล็ก น่ารัก กระจุ๋มกระจิ๋ม สำหรับมอบให้บุคคลจำนวนมาก เป็นของชำร่วย ตอบแทน การขอบคุณที่มาร่วมในงานนั้น ๆ

แบ่งตามลักษณะโครงร่าง โดยทั่วไป มีดังนี้ คือ

1. มาลัยตัวสัตว์ หมายถึง มาลัยที่ร้อยให้เป็นรูปร่างลักษณะคล้ายสัตว์ เช่น หนู กระรอก กระแต กระต่าย ชะนี ฯลฯ

2. มาลัยลูกโซ่ หมายถึง มาลัยที่ร้อยจากมาลัยกลมหรือมาลัยซีก แล้วนำเอามาผูก คล้องต่อกันตั้งแต่สองวงขึ้นไปให้มีลักษณะเป็นห่วงๆคล้องกันคล้ายโซ่

3. มาลัยเปีย หมายถึง มาลัยที่ร้อยจากมาลัยกลม และมาลัยตุ้มนำมาประกอบเข้า เป็นพวงโดยเอามาลัยกลมผูกต่อกันเป็นวงอยู่ตรงกลาง ส่วนบนและล่างร้อนต่อด้วย มาลัยตุ้มด้านละ 1 ตุ้ม

4. มาลัยเถา หมายถึง มาลัยที่ร้อยจากมาลัยซึกแล้วนำมาผูกต่อกันเป็นเป็นวงกลมวงละขนาด ตั้งแต่ขนาดใหญ่และค่อยๆเล็กลงตามลำดับ โดยวางเรียงซ้อนกันลักษณะเป็นเถา

5 . มาลัยครุย หมายถึง มาลัยที่ร้อยจากมาลัยกลมขนาดใหญ่ มีอุบะตุ้งติ้ง ห้อยระบายเป็นครุยโดยรอบทั้งด้านในและด้านนอก ใช้สำหรับสวมสะพายจากไหล่ขวามาซ้ายคล้ายกับการห่อสไบเฉียงเมื่อนุ่งโจงกระเบนนั่นเอง

6. มาลัยดอกกล้วยไม้ หมายถึง มาลัยที่ร้อยด้วยดอกกล้วยไม้ล้วนๆเป็นส่วนของตัวมาลัย ไม่ต้องร้อยดอกอย่างอื่นแซมเป็นลวดลายใดๆ ทั้งสิ้น

ประโยชน์ของมาลัย
มาลัยมีหลายชนิด ใช้ตามโอกาสและความเหมาะสม ดังนี้

1.ใช้สำหรับคล้องคอ เช่น คล้องคอเจ้าบ่าว-เจ้าสาว ในงานแต่งงาน การแสดงความยินดีหรือต้อนรับแขก หรือเป็นเกียรติแก่ผู้มีชัยชนะในการประกวดต่าง ๆ หรือสำหรับมอบให้กับบุคคลผู้มีชื่อเสียง เพื่อเป็นการรับขวัญ หรือเพื่อเป็นการแสดงออกซึ่งความรักและศรัทธา ความนิยมชมชอบ เช่น บุคคลสำคัญ บุคคลดีเด่น หรือดาราที่เป็นขวัญใจประชาชน

2.ใช้สำหรับทูลเกล้าฯ ถวายในการรับเสด็จในการเข้าเฝ้าตามโอกาสที่เหมาะสม ส่วนใหญ่ก็นิยมใช้มาลัยคล้องมือ ที่เรียกว่า มาลัยข้อพระกร หรือใช้สำหรับมอบให้แก่ประธานหรือแขกผู้ใหญ่ในงาน เช่น งานรดน้ำสังข์แก่คู่บ่าวสาว งานมอบประกาศนียบัตร งานมอบทุนต่าง ๆ ซึ่งมักจะใช้มาลัยคล้องมือหรือมาลัยมือถือ

3.ใช้สำหรับเป็นของชำร่วยแก่แขกที่มาในงาน เช่น งานรดน้ำสังข์แก่คู่บ่าวสาวในงานมงคลสมรสที่นิยมใช้คือ มาลัยชำร่วยขนาดเล็กกระจุ๋มกระจิ๋ม หรือมาลัยตัวสัตว์ขนาดเล็กก็น่ารักและสวยงามดี

4.ใช้ห้อยแทนเฟื่องดอกรัก เช่น มาลัยแบน มาลัยกลม มาลัยตัวหนอน และมาลัยรี

5.ใช้บูชาพระพุทธรูปหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ต่าง ๆ เช่น มาลัยชายเดียว หรือมาลัยสองชาย จะใช้ขนาดพวงเล็กใหญ่ขนาดใดย่อมแล้วแต่ความเหมาะสมเป็นสำคัญ

6.ใช้แขวนหรือห้อยประดับเครื่องดนตรีไทยในเวลาที่จะเล่น นอกจากนั้นยังเป็นการกราบระลึกถึงครูบาอาจารย์ผู้ที่ให้ความรู้และอีกประการหนึ่งก็เป็นมิ่งขวัญกำลังใจอีกด้วย ที่นิยมใช้ก็คือมาลัยซีก หรือมาลัยกลมขนาดเล็กมีอุบะห้อยเป็นชาย

7.ใช้ในการประกอบท่ารำของการรำไทยบางชุด เช่น ฟ้อนมาลัย รจนาเสี่ยงพวงมาลัย หรือชุดเจ้าเงาะรจนา ฯลฯ ซึ่งก็นิยมใช้มาลัยชายเดียวพวงขนาดเล็ก อาจจะเป็นมาลัยซีกหรือมาลัยกลมก็ได้

8.ใช้ในพิธีบวงสรวงเทพยดาต่าง ๆ เช่น พิธีบวงสรวง พิธีแก้บน มักจะนิยมใช้มาลัยชายเดียว มาลัยสองชาย หรือมาลัยพวงดอกไม้ก็ได้ เช่น มาลัยสามสี มาลัยเจ็ดสีเจ็ดศอก

9.ใช้สำหรับตกแต่งรัดมวยผม เช่น มาลัยซีกดอกมะลิ หรือมาลัยซีกกลีบกุหลาบ

10.ใช้ประดิษฐ์เป็นดอกไม้สำหรับจัดแจกัน หรือจัดตกแต่งสถานที่ต่าง ๆ เช่น มาลัยตุ้มใส่ก้านแข็งมาลัยซีกผูกมัดเป็นดอกไม้

11.ใช้ในการคารวะผู้ที่เคารพนับถือ ที่ได้ล่วงลับไปแล้ว เช่น ห้อยคล้องกรอบรูป ซึ่งมักจะนิยมใช้มาลัยสองชายริบบิ้นสีดำหรือขาว

12.ใช้ในการประดับตกแต่งงานดอกไม้สดต่าง ๆ เช่น มาลัยกลม มาลัยแบน มาลัยตัวหนอน มาลัยลูกโซ่ ฯลฯ

13.ใช้ในการตกแต่งสิ่งต่าง ๆ บางโอกาส เช่น รัดฐานพระพุทธรูป รัดธูปเทียนแพ รัดเอวโกศ ฯลฯ ส่วนใหญ่นิยมใช้มาลัยซีก มาลัยกลม และมาลัยแบน

14.ใช้แขวนหรือห้อยหน้ารถ หัวเรือ รูปปั้นอนุสาวรีย์บุคคลสำคัญ หรือสิ่งที่เคารพบูชาต่าง ๆ ส่วนใหญ่นิยมใช้มาลัยสองชายหรือมาลัยชายเดียว

15.ใช้ในการตกแต่งประดับเวที หรือสถานที่ในงานพิธี เช่น ตกแต่งเวทีที่ประทับในงานพระราชทานปริญญาบัตร ตกแต่งโต๊ะอาหารในงานเลี้ยงรับรองพิธีใหญ่ ๆ ตกแต่งโต๊ะอาหารในงานเลี้ยงฉลองมงคลสมรส ฯลฯ

 

หากท่านต้องการใช้ พวงมาลัยดอกไม้สด ในงานพิธีกรรมต่างๆของท่าน โปรดให้ความไว้วางใจมาลินมาลัยได้ให้บริการท่าน เราจะผลิตชิ้นงานของท่านอย่างสุดฝีมือ
เลือกชมผลงานของเราได้ที่นี่ แบบพวงมาลัย สอบถามเพิ่มเติมที่ เบอร์โทรศัพท์ 088 907 9996

ฝากกด like กด แชร์ และติดตาม เฟสบุ๊กแฟนเพจของเรา
ร้านดอกไม้มาลินมาลัย —> malinmalai fanpage